سر درس امامت ۴۹ (علم امام ۹)
- یکى دیگر از حلقه هاى بحث از علم امام، خاستگاهها و سرچشمههاى این علم مىباشد. این دانش انبوه از چه راه هایى در اختیار امام قرار گرفته؟ پرسشى است که در این درس بدان مىپردازیم. به طور کلى منابع علوم امامان علیهم السلام را در سه دسته مىتوان توضیح داد.
- نخستین خاستگاه علم امام، «قرآن کریم» مىباشد. براساس عقیدهى شیعه، امامان دانش قرآن را به طور کامل در اختیار داشتند، اعمّ از ظاهر و باطن و تفسیر و تأویل کتاب خدا. از امام على علیه السلام روایت شده که: «هیچ آیهاى از قرآن بر پیامبر فرود نیامد مگر آنکه آن را بر من خوانده و املا نمود و من آن را به خطّ خود نوشتم. پیامبر تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و عام و خاصّ آن را به من آموخت.» (کافى ج ۱، ص ۶۳، ح ۱)
- در برخی منابع اهل سنت از امام علی علیه السلام روایت شده که: «به خدا سوگند هیچ آیهاى نازل نشد مگر آنکه دانستم در چه باره و در کجا و بر چه کسى نازل شدهاست. چرا که پروردگارم به من دلى خردورز و زبانى گشوده بخشیده است.» (الطبقات الکبرى ج ۲، ص ۳۳۸، تاریخ دمشق ج ۴۲، ص ۳۹۸) و همو مى گفت: «از من بپرسید از کتاب خدا چرا که آیهاى نیست مگر آنکه دانستم در شب فرود آمده یا به هنگام روز در دشت و یا کوهسار.» (کنز العمال ج ۲، ص ۵۶۵، رقم ۴۷۴۰) و عبداللَّه بن مسعود چنین روایت کرده که: «هر آینه قرآن بر هفت حرف نازل شده و هر حرف آن را ظاهر و باطنى است و دانش ظاهر و باطن قرآن نزد على بن ابیطالب است.» (حلیه الاولیاء ج ۱، ص ۶۵، تاریخ دمشق ج ۴۲، ص ۴۰۰)
- به عقیدهى امامیه علم به قرآن به طور کامل تنها در اختیار ائمهى معصوم علیهم السلام و اوصیاى امام على علیه السلام نهاده شدهاست. امامان معصوم همواره براى مخاطبان خود بر این معنا تأکید مىورزیدند که ریشهى هر حکمى را باید در کتاب خدا و سنت پیامبر صلى الله علیه و آله جستجو کرد. (ر.ک: کافی، ج ۱، ص ۵۹، ح ۴) بر این اساس گاه پاسخ مخاطبان را به روش استنباط از قرآن مىدادند. (کافى ج ۳، ص ۳۰، ح ۴)
در درس بعد به خاستگاه دوم علم امام اشاره خواهیم نمود.
سلام،
بسیار مفید و عالی !
خدا نگهدارتون باشه