پیشینه نظریه ولایت فقیه ۱

پیشینه نظریه ولایت مطلقه فقیه
یکی از مسائلی که می تواند به روشن شدن موضوع بحث از نظریه ولایت فقیه کمک کند این است که ما پیشینه این نظریه را در دوره های مختلف فقه شیعه بررسی کنیم.
عده ای مانند دکتر مهدی حائری معتقدند که طرح نظریه ولایت فقیه از ابتکارات مرحوم نراقی می باشد. وی از طرح مسئله ولایت فقیه شگفت زده شده و آن را منکری تازه به شمار آورده که مرحوم نراقی از روی ذهنیت و انگیزه های شخصی یا صنفی به آن پرداخته است.(۱)
آقای حائری معتقد است که مرحوم نراقی برای اولین بار از روایاتی مانند« العماء ورثه الانبیاء» در اثبات ولایت فقیه استفاده کرده و وراثت از پیامبر را به زعامت سیاسی و مدیریت جامعه تعمیم داده است.(۲)
از نظر محسن کدیور اصطلاح ولایت فقیه را نخستین بار شهید ثانی در کتاب مسالک الافهام در بحث قضاوت آورده است.(۳) در جایی دیگر او می گوید در آثار به جا مانده از فقیهان در طول قرن چهارم تا دهم هیچ نظریه سیاسی مشاهده نمی شود. (۴)
ما در ادامه واقعیت را برای شما بیان می کنیم که این نظریه ولایت فقیه بر خلاف نظر دکتری حائری و کدیور اندیشه ای نوظهور نیست بلکه ریشۀ آن به اوایل پیدایش فقه شیعه تا زمان حاضر بر می گردد.

۱.ر.ک به حکمت و حکومت، حائری، ص ۲۱۹،۱۹۲،۱۷۸
۲.همان، ص۱۸۶_۱۷۹
۳.حکومت ولایی، کدیور، ص ۱۰۳
۴.نظریه دولت در فقه شیعه، کدیور،ص ۱۳ و ۱۰