پیشینه نظریه ولایت فقیه ۲

پیشینه نظریه ولایت فقیه
بسیاری از علمای بزرگ شیعه از متاخرین تا معاصرین در ابواب گوناگون فقهی به وظایف ولی فقیه اشاره کرده اند مانند باب قضا، جهاد، رؤیت هلال و غیره. فقها انجام این امور را به نیابت از امام معصوم(ع) انجام می دهند.
اکثر علمای شیعه مانند محقق اردبیلی در مجمع الفائده، محقق کرکی در رسائل، محمد حسن نجفی در جواهرالکلام و غیره بر پذیرش نیابت عامه فقیه اجماع دارند. صاحب جواهر عموم ولایت را از مسلمات یا ضروریات در نزد فقها می دانند.(۱)
علمای شیعه چون حاکمیت سیاسی در اختیار شیعیان نبوده لذا ضرورت چندانی نمی دیدند در فقه سیاسی اسلام و شرایط حاکم و محدوده اختیارات او نظریه پردازی کنند.(۲)
تا دهم هجری تصریحی بر عموم ولایت در کلمات فقها دیده نمی شود هر چند عبارات آنان بر پذیرش عموم ولایت فقیه ناظر می باشد.
برخی علت عدم تصریح فقهای شیعه به اختیارات وسیع فقیه در زمینه های مختلف امور اجتماعی را از باب تقیه دانسته اند.(۳)
نظریه ولایت فقیه در گذر زمان تکامل یافته تا مولا احمد نراقی با نوشتن کتاب عوائد الایام مباحث را به صورت کلاسیک و منظم گردآوری کرده و ادله ی آن را ذکر نموده است. لذا این کار برخی ها را به اشتباه انداخته که او این نظریه را ابداع کرده است.

۱.جواهر الکلام، نجفی، ج ۱۶، ص۱۷۸
۲.رک، ولایت فقیه حکومت صالحان، صالحی نجف آبادی، ص ۴۵
۳.ولایت فقیه از دیدگاه علمای اسلام، آذری قمی، ج ۲ ،ص ۲۲۲