فقه و فقیه درلغت و اصطلاح

فقه و فقیه در لغت و اصطلاح
کلمه «فقیه» از ریشه «فقه» می باشد که به معنای شکافتن و پیروزی اشتقاق یافته(۱)، در لغت به معنای فهم و علم می باشد و در آیه« طبع علی قلوبهم فهم لا یفقهون»(۲) نیز به همین معناست. از این رو مرد فقیه، یعنی عالم.
کلمه«فقه» در اصطلاح به دو معنا به کار رفته است. یکی به معنای علم و آگاهی به مجموعه دین، و دیگری به معنای دانش تحصیل احکام و مقررات شرعی.(۳)
بنا بر معنای اول فقه، فقیه کسی است که مجتهد جامع الشرایط باشد یعنی شناخت کامل نسبت به دین اعم از عقاید و اخلاق و احکام داشته باشد.
بنا بر معنای دوم، تقریبا آنچه که امروزه در میان مردم رواج دارد یعنی کسی که مرجع تقلید در احکام می باشد. فقیه یعنی کسی که قوۀ استنباط احکام شرعی را دارد.
مراد ما از «فقیه» در «ولایت فقیه» معنای اول می باشد. یعنی فقیه ای که می خواهد جامعه را اداره کند باید علاوه بر آگاهی کافی بر علم فقه و قدرت استنباط احکام شرعی، نسبت به محموعه علوم دینی آگاهی لازم را داشته باشد و بعبارتی اسلام شناس واقعی باشد.
۱.النهایه، ابن اثیر، ج ۲، ص ۴۶۵
۲.توبه، آیۀ ۸۷
۳.ولایت فقیه، علی کربلایی پازوکی، ص ۳۲