خطبه حضرت فاطمه (سلام الله)درجمع زنان مهاجر و انصار

در روزهای سخت بیماری حضرت فاطمه
(علیهاالسّلام)، زنان مهاجران و انصار به عیادتش رفتند و عرض کردند:
ای دختر پیغمبر، چگونه صبح کردی و با
بیماری چه می کنی؟
حضرت زهرا (علیها السّلام) پس از حمد
خدا و درود بر پدرش فرمود:
۱. نکوهش
مردم از سیر ارتجاعی
«اَصبَحتُ
واللهِ عائِفَهً لِدُنیا کُنَّ، قالِیَهً لِرِجا لِکُنَّ، لَفَظتُهُم بَعدَ اَن
عَجمتُهُم وَ شَنِئتُهُم بَعدَ ان سَبَرتُهُم فَقُبحاً لِفُلُولِ الحَدَّ وَ
اللَّعبِ بعدَ الجِدِّ وَ قَرعِ الصَّفاهِ وَ صَدعِ القَناهِ وَ خَطَلِ الآراءِ وَ
زَلَلِ الأهواءِ: «لَبِئسَ
مَا قَدَّمَت لَهُم أنفُسُهُم أنَ سَخِطَ اللهُ عَلیهِم وَ فِی العَذَابِ هُم
خَالِدُونَ»(۱)
لا جَرَمَ لَقَد قَلَّدتُهُم
رِبقَتَها و َحمَّلتُهُم اَوقَتَها وَ شَنَنتُ عَلَیهِم غاراتِها، فَجَدعاً وَ
عقراً وَ بُعداً لِلقَومِ الظّالِمینَ؛
صبح کردم در حالی که به خدا سوگند
دنیای شما را دوست نمی دارم و از مردان شما خشمناک و بیزارم. درون و بیرونشان را
آزمودم و نامشان را از دهان خویش به دور افکندم. از آنچه کرده اند، ناخشنودم. چه
زشت است کندی شمشیرها و سستی و بازیچه بودن مردانتان پس از آن همه تلاش و کوشش ها!
چه زشت است سر بر سنگ خارا زدن و شکاف برداشتن نیزه ها و فساد آرا و اندیشه ها و انحراف
آرمان و انگیزه ها! «برای خویشتن چه بد ذخیره هایی تدارک دیدند و پیش فرستادند که
خداوند بر آنان خشم می گیرد و در عذاب الهی جاودانه خواهند بود.»
زیرا بدون تردید مسئولیّت سنگین عهد و
پیمان الهی در گردنشان همواره سنگینی خواهد نمود. ناچار کار را بدان ها واگذار و
ننگ و عدالت کشی را برایشان باز کردم. نفرین بر این مکّاران و دور از رحمت حق
باشند ستمکاران!»
۲. علل
مظلومیّت امام علی (علیه السّلام)
«وَیحَهُم
أنّی زَعزَعُوها عَن رَواسِی الرَّسالَهِ وَ قَواعِدِ النُّبُوَّهِ وَ الدَّلالهِ
وَ مَهبِطِ الرُّوحِ الأمینِ و الطَّبینِ بِاُمُورِ الدُّنیا وَ الدّین؟ اَلا
ذلِکَ هُوَ الخُسرانُ المُبینُ! وَ ما الَّذی مِن اَبی الحَسَنِ؟ نَقَمُوا مِنهُ و
اللهِ نَکِیرَ سَیفِهِ وَ قِلَّهَ مُبالاتِهِ لِحَتفِهِ وَ شِدَّهَ وَ طأتِهِ وَ
نَکالَ وَقَعَتِهِ وَ تَنَمُّرُهُ فی ذَاتِ اللهِ؛
وای بر آنان! چرا نگذاشتند حق در مرکز
خود قرار یابد؟ و خلافت بر پایه های نبوّت استوار ماند؟ «از خانه ای که جبرئیل در
آن فرود می آمد به خانه ی دیگر بردند و حق را از دست علی، که عالم به امور دین و دنیاست
گرفتند. «بدانید
که این زیانی بزرگ و آشکار است.»
چه باعث شد که با علی (علیه السّلام)
کینه توزی نمایند و انتقام گیرند؟ چون سوزش تیغ او را چشیدند و پایداری او را
دیدند که نسبت به مرگ بی اعتنا بود، دیدند که چگونه بر آنان می تازد و با دشمنان
خدا نمی سازد و آنان را عقوبت می کند و خشم علی (علیه السّلام) در راه (رضای)
خداست.
۳. ویژگی
های حکومت امام علی (علیه السّلام)
وَ تَاللهِ لَو مالُوا عَن
المَحَجَّهِ اللائِحَهَ وَ تَکافُوا عَن زِمامٍ نَبَذَهُ إِلَیهِ رَسُولُ اللهِ وَ
زَالُوا عَن قَبُولِ الحَجَّهِ الواضِحَهِ؛
لَرَدَّهُم اِلیها وَ حَمَلَهُم علیها
وَ لَسارَبهِم سَیراً سُجُحاً، لا یَکلُمُ خِشاشَهُ وَ لا یَکِلُّ سائِرُهُ وَ لا
یَمَلُّ راکِبُهُ وَ لاوَردَهُم مَنهَلاً نَمیراً صافِیاً روِیّاً، تَطفَحُ
صَفَّتاهُ وَ لا یتَرنَّقُ جَانِباهُ وَ لا صَدرَهُم بِطانَاً وَ نَصَحَ لَهُم
سِّراً وَ اِعلاناً وَ لَمِ یَکُن یَحلی مِنَ الغِنی بِطائِلٍ وَ لا یَحظی مِنَ الدُّنیا
بِنائِلٍ غَیرَ رَیِّ النّاهِلِ وَ شَبَعهِ الکافِلِ وَ لَبانَ لَهُم الزّاهِدُ
مِنَ الرَّاغِبِ وَ الصّادِقُ مِن الکاذِبِ «وَلَو أَنَّ أهلَ القُرَی آمَنُوا وَاتَّقُوا
لَفَتَحنَا عَلَیهِم بَرکاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ والأَرضِ وَ لَکِن کَذَّبُوا
فَأَخذنَاهُم بِما کانُوا یَکسِبُونَ»(۲)«وَالَّذِینَ ظَلَمُوا مِن هَؤُلَاءِ
سَیُصِیبُهُم سَیِّئَاتُ مَا کَسَبُوا وَ ما همُ بِمُعجِزینَ»؛(۳)
به خدا سوگند، اگر پای در میان می نهادند
و علی (علیه السّلام) را بر کاری که پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به عهده ی
او نهاد می گذاردند.
آسان ایشان را به راه راست می برد و
حقّ هر یک را به او می سپرد؛ چنان که کسی زیانی نبیند و هر کس میوه ی آنچه کشته
است، بچیند.
این شتر را سالم به مقصد می رساند و
حرکتش برای کسی رنج آور نبود.
تشنگان عدالت را از چشمه ی سرشار و
زلال حقیقت سیراب می کرد «چشمه ای که آب زلال آن فوّاره زنان از هر طرفی جاری است»
که هرگز رنگ کدورت نپذیرد و همواره سیراب بوده، رنج تشنگی نبینند.
علی (علیه السّلام) همواره در پنهان و
آشکار نصیحت کننده ی مردم بود و اگر به خلافت می رسید از اموال بیت المال برای خود
ذخیره نمی نمود و از ثروت دنیا جز به اندازه ی نیاز برداشت نمی کرد، به اندازه ی
آب اندکی که عطش را فرو نشاند و طعام مختصری که رفع گرسنگی نماید. در آن هنگام
زاهد از حریص به دنیا و راستگو از دروغگو باز شناسانده می شد.
«اگر مردم چنین می کردند، ایمان آورده
و تقوا پیشه شده، حق را به امام واقعی می سپردند و درهای رحمت از آسمان و زمین به
روی آنان می گشود؛ امّا دروغ گفتند و به زودی خدا به کیفر آنچه کردند آنان را عذاب
خواهد فرمود.»
۴٫ نکوهش
از انحراف مهاجران و انصار
ألا هَلُمَّ فَاستَمِع وَ ما عِشتَ
اَراکَ الدَّهرُ عَجَباً! وَ اِن تَعجَب فَعجَبٌ قَولُهُم!(۳) لَیتَ شِعری اِلی
اَیَّ سِناد استَنَدُوا؟ وَ علَی اَیِّ عِمادٍ اعتَمَدُوا؟ وَ بِاَیِّ عُروَهٍ تَمسَّکُوا؟
وَ علَی اَیَّهِ ذُرِّیَّهِ اقَدَمُوا وَ احتَنَکوا؟: لَبِئسَ المَولی وَ لَبِئسَ
العَشیرُ «وَ بِئسَ لِلظّالِمینَ بَدَلاً»(۴) اِستَبدَلُوا وَ اللهِ الذُّنَابی بِالقَوادِمِ وَ العَجَزَ
بِالکاهِلِ، فَرَغماً لِمَعاطِسُ قَومٍ؛
«یَحسَبُونَ انَّهُم یُحسِنُونَ صُنعاً
* ألا إِنَّهُم هُمُ المُفسِدُونَ وَلَکِن لَّا یَشعُرُونَ»(۵) وَیحَهُم:
«أَفَمَن یَهدِی إِلَی الحَقِّ أَحَقُّ ان یُتَّبَعَ أمَّن لاَّ یَهِدِّیَ إِلاّ
أن یُهدَی فَمَا لَکُم کَیفَ تَحکُمُونَ؟»(۶)
اکنون بیایید و بشنوید! شگفتا! روزگار
چه شگفتی ها در پس پرده دارد و چه بازیچه ها یکی پس از دیگری بیرون می آورد. [اگر
تعجبّ نمایی! پس گفته های آنان تعجّب آور است.]
راستی مردان شما چرا چنین نکردند؟ ای
کاش می دانستم به چه پناهگاهی تکیه داده اند؟ و کدام ستون استوار را انتخاب
نمودند؟ و به کدامین ریسمان چنگ زدند؟ و بر کدام فرزند و خاندانی پیشی گرفتند و
غلبه نمودند؟
شگفتا! [چه دوستان دروغین و سرپرستان
نااهلی را انتخاب کردند! چه زشت است سرانجام ستمکاران که جایگزین بدی برگزیدند!]
سر را گذاشته به دُم چسبیدند، پی عامی رفتند و از عالِم نپرسیدند!
نفرین بر مردمی نادان که تبهکارند و
تبهکاری خود را نیکوکاری می پندارند. بدانید که آنان فاسدند و به فساد خویش آگاهی
ندارند.
وای بر آنان!(آیا آنکه مردم را به راه
راست می خواند، سزاوار پیروی است یا آنکه خود، راه را نمی داند؟ در این باره چگونه
داوری می کنید؟)
۵. هشدار
از آینده ای خونین
اَمّا لَعَمری لَقَد لَقِحَت
فَنَظَرَهً رَیثَما تُنتِجُ ثُمَّ احتَلِبوُا مِلءَ القَعبِ دَماً عَبیطاً وَ
ذُعافاً مُبیداً هُنا لَکَ یَخَسرُ المُبطِلُونَ وَ یَعرِفُ التّالُونَ غِبَّ مَا
اَسَّسَ الأَوَّلُونَ ثُمَّ طیبُوا عَن دُنیاکُم اَنفُساً وَ اَطمأنُّوا
لِلفِتنَهِ جَأشاً وَ اَبشِرُوا بِسَیفٍ صارِمٍ وَ سَطوَهٍ مُعتَدٍ غاشِمٍ وَ
هَرجِ شامِلٍ وَ استِبدادٍ مِنَ الظّالِمینَ یَدَعُ فَیئکُم زَهیداً وَ جَمَعکُم حَصیداً.
فَیا حَسرَهً لَکُم وَ اَنَّی بِکُم وَ قَد: «فَعُمِّیَت عَلَیکُم انُلزِمُکُمُوهَا
وَ انتُم لَها کاَرِهُونَ(۷)؛
امّا به جان خودم سوگند، نطفه ی فساد
بسته شد. باید انتظار کشید تا چه زمانی مرض فساد، پیکر جامعه ی اسلامی را از پای
درآورد؟ پس از این پستان شتر به جای شیر، خون بدوشید و زهری که به سرعت هلاک کننده
است [اینجاست که روندگان راه باطل زیان کننده اند.] و مسلمانان آینده خواهند دانست
که سرانجام اعمال مسلمانان صدر اسلام چه بوده است؟ از این پس، قلب های خود را از
بروز آشوب ها مطمئن نمایید.
بشارت باد شما را به شمشیرهای کشیده،
حمله ها و تهاجمات پی در پی، به هم ریخته شدن امور اجتماعی مسلمانان و استبداد و
دیکتاتوری ستمگران آنها که غنائم و حقوق شما را اندک پرداخت می کنند و جمع شما را
با شمشیرهای خود درو می نمایند؛ پس حسرت و اندوه بر شما! کارتان به کجا خواهد
انجامید؟
دریغا که دیده ی حقیقت بین ندارید!
«بر ما هم تاوانی نیست و نمی توانیم شما را به کاری که کراهت دارید! الزام کنیم.»