خطبه حضرت فاطمه(سلام الله) در کوچه و بازار

دفاع از ولایت امام علی (علیه السّلام) و افشاگری لازم درباره ی سیر ارتجاعی مردم

آنگاه که کودتاگران سقیفه تصمیم گرفتند به خانه ی ولایت تهاجم کنند و
فریب خوردگان نزدیک خانه ی حضرت علی (علیه السّلام) گرد آمده و تسلیم توطئه
ها بودند، دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از خانه بیرون آمد و
در کنار در ورودی منزل ایستاد و خطاب به مردم کوچه و بازار فرمود:

«لا عَهدَ لی بِقَومٍ حَضَرُوا أسوَءَ مَحضراً مِنکُم،
تَرَکتُم رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) جَنازَهً بَینَ
أیدینا وَ قَطَعتُم اَمرکُم فیما بَینَکُم، لَم تَستَأمِرُونا وَ لَم
تُرُدُّوا لَنا حَقَّاً کَانَّکُم لَم تَعلَمُوا ما قَالَ یَومَ غَدیرَ
خُمٍّ وَ اللهِ لَقَد عَقَدَ لَهُ علی (علیه السّلام) یَومَئِذٍ الوَلاءَ
لِیَقطَعَ مِنکُم بِذلِکَ مِنها الرَّجاءَ وَ لکِنَّکُم قَطَعُتُمُ
الأسبابَ بَینَکُم وَ بَینَ نَبیِّکُم واللهُ حَسیبٌ بَینَنا وَ بَینَکُم
الدُّنیا وَ الاخِرَهِ؛(۱)
من ملّتی را مثل شما نمی شناسم که این گونه عهدشکن و بد برخورد باشند.
جنازه ی رسول خدا را بر روی دست ما گذاشته و رها کردید و عهد و پیمان های
میانتان را بریدید و فراموش نمودید و ولایت و رهبری علی (علیه السّلام) و
ما اهل بیت را انکار کردید و حقّ مسلّم ما را باز نگرداندید؛ گویا از آنچه
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در روز غدیر خم فرمود، آگاهی ندارید؟
سوگندبه خدا که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در آن روز
ولایت و رهبری امام علی (علیه السّلام) را مطرح کرد و از مردم بیعت گرفت
تا امید شما فرصت طلبان تشنه ی قدرت را قطع نماید؛ ولی شما رشته های پیوند
معنوی میان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و خودتان را پاره کردید.
این را بدانید که خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما داوری خواهد کرد.»

• سخنرانی در نکوهش پیمان شکنان

در نکوهش پیمان شکنان و مردم بی تفاوت و ساکت فرمود:

مَعاشِرَ النّاسِ المُسرِعَهِ اِلِی القیلِ الباطِلِ،
المُغضِیَهِ عَلَی الفعِلِ القَبیح الخاسِرِ «أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ
القُرآنَ أم عَلَی قُلُوبٍ أقفَالُهَا»(۲) کَلّا بَل رانَ عَلی قُلُوبِکُم
ما أسَأتُم مِن أعمالِکُم فَأَخَذَ بِسَمعِکُم وَ أبصارِکُم وَ لَبِئسَ ما
تَأَوَّلتُم وَ ساءَ ما بِهِ أشَرتُم وَ شَرَّ ما مِنهُ إعتَصَبتُم
لَتَجِدُنَّ وَ اللهِ مَحمِلَهُ ثَقیلاً وَ غِبَّهُ وَبیلاً إذا کُشِفَ
لَکُ الغِطاءُ وَ بانَ ماوَرَاءَهُ الضَّرّاءُ وَ بَدالَکُم مِن رَبِّکُم
ما لَم تَکونُوا تَحتَسِبوُنَ «وَ خَسِرَ هُنا لَکَ المُبطِلُونَ؛(۳)
ای مردم که به سوی سخن باطل شتابانید و اعمال زشت و زیانکارانه ی
[اینها] را نادیده می گیرید! «ایا در قرآن تدبّر و تأمّل نمی کنید؟ یا بر
دل هاتان مُهر و قفل زده شده است «که سخن حق را نمی شنوید؟»
نه! بلکه اعمال سوء و کردار بد شما است که پرده بر دل هایتان کشیده و
گوش ها و چشم های شما را گرفته است! و چه بد تأویل و تفسیری از دین و آیین
کردید!
و چه بد نظریّه و رأیی دادید که حق را از اهلش گرفتید و به دست نااهلان
دادید و چه بد گناه و ستمی را که کردید گران خواهید یافت و سرانجامش را سخت
و دشوار. در آن روز که پرده از کار شما برداشته شود و کیفری که در انتظار
شماست، آشکار گردد و عذابی را که خدای تعالی برای شما آماده کرده که گمان
آن را نداشته اید، بر شما نمایان گردد و در آن روز است که «اهل باطل دچار
زیان و خسران می گردد.»(۴)

• یادآوری و هشدار

در برابر گروهی که می خواستند عذر تقصیر بیاورند و گذشته ها را به گونه ای فراموش نمایند، فرمود:

«تَعلَمُونَ أَنَّ عُمَرَ جاءَنی وَ حَلَفَ لی بِاللهِ اِن عُدتُم لَیُحرَقَنَّ عَلیکُمُ البَیتُ؟؛ (۵)
شما می دانید که عمر، پشت در خانه ی ما آمد و سوگند یاد کرد که اگر از بیعت سرپیچی کنم، خانه را بر سر ما آتش خواهد زد.»

قالت: «ما رایتُ کَالیَومِ قَطُّ حَضَرُوا اَسوَءَ
مَحضَراً، تَرَکُوا نَبیَّهُم (صلی الله علیه و آله و سلم) جِنازَهً بَینَ
اَظهُرِنا وَ استَبدُّوا بِالأمرِ دُونَنا؛(۶)
من هرگز روزی همانند امروز ندیدم که امّت اسلامی، زشت ترین صحنه ها را
پدید آوردند. جنازه ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را در برابر ما
واگذاشتند و خودسرانه و مستبدانه دیگران را به جای ما نشاندند.»

قالت: «وَیلَکُم ما أسرَعَ ما خُنتُمُ اللهَ وَ
رَسُولَهُ فینا اَهلَ البَیتِ! وَ قَد اَوصاکُم رَسُولُ اللهِ (صلی الله
علیه و آله و سلّم) بِاتِّباعِنا وَ مَودَّتِنا وَ التَّمَسُّکِ بِنا؛(۷)
وای بر شما! چه زود به خدا و پیامبرش درباره ی ما اهل بیت، خیانت کردید!
در صورتی که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به شما سفارش
نمود تا از ما پیروی کنید، ما را دوست داشته باشید و دست از ما نکشید.»

• افشای عوامل مصیبت ها

دختر طلحه، در یکی از روزهای غمبار پس از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و
آله و سلم) خدمت حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) رسید. از گریه ها و ناله های
جانکاه آن حضرت، سخت نگران شد و با شگفتی پرسید:
فاطمه جان! چه چیزی شما را این گونه به گریه و زاری واداشته است؟ پاسخ فرمود:

«تَسألِیبنی عَن هَنَهٍ حَلَّقَ بِها الطّائِرُ وَ
حَفِیَ بِها السّائِرُ، رُفِعَت اِلی السَّماءِ اِثراً وَ رُزِئَت فی
الأرضِ خَیراً، اِنَّ قُحَیفَ تَیمٍ وَ أُحَیوَلَ عَدیٍّ، جارَیا أَبا
الحَسَنِ فی السِّباقِ حَتّی اِذا تَفَرَّیا بِالجِناقِ، أسَرّا لَهُ
الشَّنآنُ وَ طَوَیاهُ الاِعلانَ فَلَمّا خَبأَ نُورُ الدّینِ وَ قُبِضَ
النَّبِیُّ الأمینُ نَطَقَا بِفَورِهِما وَ نَفَثا بِسورِهِما أدالا
فَدَکَ، فَیَالَها کَم مِن مَلَکَ مَلَک اِنَّها عَطِیَّهُ رَبِّ الأعلی
لِلنَّجِیَّ الأوفی وَ لَقَد نَحلَنیها لِلصِّبیَهِ السَّواعِبِ عَن نَجله
وَ نَسلی وَ اِنَّها لَبِعلمِ اللهِ وَ شَهادَهَ أمینهِ، فَاِنِ انتَزَعا
مِنّی البُلَغَهَ وَ مَنَعانی اللُّمَظَهَ فَأحتَسِبُها یَومَ الحَشرَ
زُلفَهً وَ لَیجِدَنَّها آکِلوها ساغِرَهَ حَمیمٍ فی لَظی جَحیم؛ (۸)
ای دختر طلحه! آیا از مصیبت و رویداد تلخی می پرسی که در همه جا انتشار
یافته است؟ گویا بر پر مرغان نوشته و در جهان پراکنده شده. گویا پیک های
چابک سوار به سرعت، آن را به همه ی جهانیان ابلاغ کرده اند که گرد و غبار
آن تا آسمان بالا رفت و تاریکی مصیبت آن، زمین را فرا گرفت. می دانی مصیبت
ها چگونه شکل گرفته اند؟
از پست ترین قبایل عرب، قبیله ی تیم [ابوبکر بن ابی قحافه] و از حیله
بازترین قبایل عرب، قبیله ی عدی [عمر بن الخطّاب]، بر علی (علیه السّلام)
ستم روا داشتند، پرچم مسابقه برافراشتند تا بر علی (علیه السّلام) پیشی
بگیرند؛ چون موفّق نشدند، بغض و کینه ی علی (علیه السّلام) را در دل
گرفتند؛ امّا پنهان داشتند.
آنگاه که نور دین به خاموشی گرایید و پیامبر (صلی الله علیه و آله و
سلم) رحلت کرد، آن بغض ها و کینه ها را به زبان آوردند و بر مرکب آرزو سوار
گشتند و ستم ها روا داشتند و «فدک» را غصب کردند. با شگفتی به «فدک»
بنگرید؛ چه بسیار پادشاهانی که مالک سرزمین «فدک» شدند و هم اکنون اثری از
آنها وجود ندارد!
فدک، هدیه ی الهی بود که به پیامبرش بخشید و رسول گرامی اسلام آن را
برای تأمین زندگی فرزندانم به من سپرد. واگذاری فدک به من و فرزندانم با
حکم و علم خداوند بزرگ و شهادت و گواهی جبرئیل امین صورت گرفت.
پس اگر [ابابکر و عمر] آن را با ستم غصب کردند و وسیله ی زندگی فرزندانم
را قطع نمودند با یاد روز قیامت بر این مصیبت صبر می نمایم و زود است که
خورندگان اموال فدک، عذاب الهی را در دوزخ، نظاره گر و در آن غوطه ور
باشند.»

«ما صَنَعَ أَبُوالحَسن الّا ما کانَ یَنبَغی لَهُ وَ لَقَد صَنَعُوا ما اللهُ حَسِیبَهُم وَ طالِبَهُم؛(۹)
ابوالحسن علی (علیه السّلام) کاری انجام نداد، به جز آنکه سزاوار بود
[مانند انجام مراسم تدفین رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و جمع آوری
قرآن] تا انجام گیرد و امّا امّت پیمان شکن، کارهای ناروایی انجام داده
اند که تنها خدا آنها را محاسبه و رسیدگی خواهد کرد.»

_____________________________________________________________

پی‌نوشت‌ها:

۱٫ الامامه و السیاسه، ج۱، ص۱۲؛ الاحتجاج، صص ۵۱، ۸۰؛ بحارالأنوار، ج۲۸، ص ۲۰۵٫
۲٫ سوره ی محمّد(۴۷)، آیه ی ۲۴٫
۳٫ سوره ی غافر(۴۰)، آیه ی ۷۸٫
۴٫ احتجاج طبرسی، ص ۱۰۶؛ کتاب عوالم، ج۱۱، ص ۴۷۶٫
۵٫ بحارالأنوار، ج۱۸، ص ۳۱۳؛ کنزالعمال، ج ۵، ص ۶۵۱، ح ۱۴۱۳۸٫
۶٫ امالی، ص ۹۵؛ الغدیر، ج۵، ص ۳۷۲٫
۷٫ کتاب عوالم، ج۱۱، ص ۶۱۲؛ علم الیقین، ج۲، ص ۶۸۷٫
۸٫ امالی شیخ صدوق، ج۱، ص ۲۰۷؛ امالی شیخ طوسی، ص ۱۱۷٫
۹٫ بحارالأنوار، ج۲۸، ص ۳۵۲؛ غایه المرام، ص ۵۶۹٫

منبع مقاله: واحد پژوهش مؤسسه فرهنگی موعود عصر(عج)، (۱۳۹۱)، بدانید من فاطمه هستم، تهران: موعود عصر، چاپ اول.