بحثی که امروز، خیلی سر زبان ها افتاده است این است که طبیعت برای انسان حقوقی
را از جمله حق حیات،حق کرامت وحرمت انسانی
و حق آزادی قرار داده است ودر ماده دوم ازاعلامیه حقوق بشر این حقوق برای انسان
ذکر شده است.

معمولا نگاهی که ما از
کلمه آزادی داریم این است که آن را در مقابلکلمه اسارت قرار می دهیم و به کسی که در بندی زندانی یاجایی گرفتارشده باشد و بعد آزاد شود می
گویند آزادی برای شخص حاصل شده است. یلپرنده را از قفس آزاد می کنیم و…

در واقع هیچ انسانی دوست ندارد که دربند اسارت باشد بلکه
طبیعت اوبه آزادی می اندیشد و هرکس مایل است آزادانه و به اختیار خودکارهایش را انجام می دهد.

یکی از مغالطه های امروزه ، مغالطه رایج اشتراک لفظی است
یعنی این که یک لفظ دارای چند معنا است وگاهی از یک لفظ که دارای خاصیت ومعنی خاصی
دارد ازآن معنا برای لفظ دیگر استفاده می شود. مثلا کلمه شیر، هم به معنای شیر
نوشیدنی و شیر جنگل و شیر آب به کار می رود.

مفهوم آزادی نیز از جمله مفاهیمی است که دارای معانی متعددی
است و در علوم مختلف به معانی متفاوتی به کار می رود وبه همین دلیل امکان وقوع آن
درمغالطه اشتراک لفظی وجود دارد.

ما درادامه به معانی آزادی اشاره اجمالی میکنیم :

۱٫استقلال وجودی : یعنی یک موجود کاملا مستقل باشد و تحت تاثیر وسیطره هیچ
موجود دیگری نباشد و وابستگی نسبت به اوفرض نشود.

مثل بعضی که میگویند،عالم هستی وابسته به خود است و روی پای
خود ایستاده و وابسته به خدا نیست. می گویند، انسان هم آزاد است و از هر گونه
مسوؤلیتی در برابر هر موجودی حتی خدا آزاد است.

این نظریه با
اسلام سازگار نیست و با دیدگاه توحیدی اسلام منافات دارد.

۲٫اختیار :
انسان از خود اختیار دارد ، که هر راهی که خداوند تبارک وتعالی برای او گذاشته است
انتخاب نماید این معنا ، مربوط به فلسفه وکلام است.

۳٫عدم دلبستگی : این معنا بیشتر در عرفان واخلاق کاربرد دارد به اینکه انسان به مادیات و دنیا
زیاد دل نبندد و این آزادی را دارد که قلب خود را نسبت به تعلقات دنیایی مدیریت
کند این معنا مربوط به حوزه ارزشها وباید ها ونباید ها است .

۴٫آزادی مقابل بردگی : در قدیم افرادی را به عنوان برده برای کار و خدمت خرید
وفروش میکردند که بعضی از افراد توسط مولای خود آزاد میشدند این معنا مقوله
اجتماعی دارد وآزادی معانی مختلف دیگری
دارد که هر کدام در یک مقوله معنایی برای خود پیدا میکنند وفقط به این اندیشه نباشیم
که ازادی در مقابل اسارت وبندگی است واز معانی دیگر آن غفلت کنیم.

————————————————————————————————————————————————-

منبع : مشکات، مجموعه آثار مصباح یزدی ، نظریه حقوقی
اسلام ، ج ۱ ، ص ۲۰۳