سر درس امامت ۴۴ (علم امام ۴)
- در درس های قبلی گذشت که امام در مقامی برتر از مقام انبیاء قرار گرفته است و وظیفه خطیر هدایت تشریعی و حفاظت از کیان دین و شریعت و تبیین احکام الهى و نیز هدایت تکوینی و اصلاح امر مردم را بر عهده دارد و علاوه بر این از حقیقت «وحی تسدیدی» نیز بهره مند است. این همه اقتضا مىکند که علم و آگاهى او از دین کامل و بى نقص بوده و در هیچ مسألهاى نیازمند به هدایت و تعلیم دیگران نباشد. در غیر این صورت نقش هدایتگرى مطلق امام محل تردید قرار خواهد گرفت. به این جهت در ذیل برخى روایات حدیث ثقلین از اعلمیت عترت سخن به میان آمده، گفته شده: «هرگز بر آنان پیشى نگیرید که به هلاکت افتید و به ایشان تعلیم ندهید که آنان از شما داناترند» (کافى ج ۱، ص ۲۹۴)
- در این درس از بین روایات متعددی که در خصوص علم امام وارد شده است مواردی را از نظر می گذرانیم؛ امام علی علیه السلام: «کجایند کسانى که پنداشتند آنان راسخان در علم قرآنند؟ به دروغ و ستمى که بر ما مىرانند. خدا ما را بالا برده و آنان را فرو گذاشته، به ما عطا کرده و آنان را محروم داشته، ما را در حوزهى عنایت خود درآورده و آنان را بیرون رانده راه هدایت را با راهنمایى ما مىپویند و روشنى دلهاى کور را از ما مىجویند» (نهج البلاغه خطبه ۱۴۴) «ما درخت نبوت و فرودگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان و معدنهاى دانش و سرچشمههاى حکمتیم» (نهج البلاغه خ ۱۰۹) «خاندان پیامبر، دانش را زنده کنندهاند و نادانى را میراننده، بردباریشان شما را از دانش آنان خبر دهد و برون آنان از نهان و خاموش بودنشان از حکمت بیان، نه با حق ستیزند و نه در آن خلاف ورزند ستونهاى دینند و پناهگاهها که مردمان را نگاه مىدارند» (نهج البلاغه خ ۲۳۹) امام باقر علیه السلام: «ما گنجینه بان علم خداوند و ترجمان وحى اوییم» (کافى ج ۱، ص ۱۹۲) امام صادق علیه السلام: «ما سرپرستان امر، نگهبانان علم و ظرف وحى خداییم» (پیشین) «خداوند ما را براى خود خواسته و برگزیدگان خلق و امینان بر وحى و نگهبانان در زمین و جایگاه سر و ظرف علم خود قرار داده است» (بصائر الدرجات ص ۸۲، ح ۷) «ما وارثان پیامبران و وارثان کتاب خدا و بندگان برگزیده اوییم» (پیشین ص ۵۳۴، ح ۳۳) و بالاخره به گفتهى امام على علیه السلام سیلاب دانش از آنان سرازیر بوده و هیچ طایر بلند پروازى به بلنداى قلهى علم و کمال آنان نتواند برسد. (نهج البلاغه، خطبه۳)
وجود چنین روایاتی در منابع شیعی موجب شده است تا برخی اندیشمندان اهل سنت شیعه را در خصوص «علم امام» اهل غلو محسوب نمایند؛ در درس آینده در خصوص رابطه «علم گسترده امام» و «غلو» بیشتر سخن خواهیم گفت.
خدا قوت …