سر درس امامت ۶۱ (ولایت تکوینی امام در قرآن ۲)

گذشت که علت بهره مندی آصف بن برخیا از «ولایت تکوینی»، بهره مندی او از بخشی از علم الکتاب است. علاوه بر این در درس قبل نیز گذشت که بر اساس روایات متعدد امامان معصوم شیعه علیهم السلام مصداق «من عنده العلم الکتاب» در آیه ۴۳ سوره رعد هستند. بنابراین به روشنی می توان نتیجه گرفت که «ائمه معصومین نیز دارای ولایت تکوینی هستند» البته باید توجه نمود که ولایت تکوینی ائمه هدی به مراتب برتر از ولایت تکوینی امثال آصف است؛ زیرا به تعبیر قرآن بهرمندی آصف از علم الکتاب به صورت کامل نیست (عنده علم من الکتاب) اما بهره مندی ائمه معصومین علیهم السلام از تمام علم الکتاب است (عنده علم الکتاب). این مساله در برخی روایات مورد توجه قرار گرفته است.

امام صادق علیه السلام در خصوص مقدار علم آصف نسبت به کتاب الهی فرمود: «به اندازه یک قطره آب نسبت به دریاى اخضر (بحر محیط)» پس از آن، حضرت آیه آخر سوره رعد را قرائت فرمود و از راوی پرسید: «آیا کسى که تمام علم کتاب را میداند بافهمتر است یا کسى که بعضى از آن را میداند؟» راوی گفت: بلکه کسى که تمام علم کتاب را میداند. آنگاه حضرت با دست اشاره بسینه‏اش نمود و فرمود: «بخدا تمام علم کتاب نزد ماست، بخدا تمام علم کتاب نزد ماست.» (اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۷)

در روایت دیگری امام صادق علیه السلام علم آصف را با علم امامان معصوم مقایسه کرده می فرمایند: «نسبت علم کسى که مقدارى از علم کتاب دارد (یعنی آصف بن برخیا) به کسى که علم  تمام کتاب را دارد (یعنی ائمه معصومین) مانند مقداری از آب دریا است که یک پشه با بالهای خود بر می دارد در مقابل تمام دریا! امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: تمام دانشى را که آدم از آسمان به زمین فرود آورد و همه امتیازات علمى پیامبران تا خاتم انبیاء در اختیار عترت پیامبر خاتم است.» (بحار الانوار، ج ۲۶، ص ۱۶۰)