حیاء در قرآن
حیاء در قرآن:
- حیاء زبان : نهى از هر کلام زشتى نسبت به مقدسات دینى
وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّهٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلی رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ . (انعام / ۱۰۸)
این آیه یکى از ادبهاى دینى را خاطرنشان مىسازد که با رعایت آن، احترام مقدسات جامعه دینى محفوظ مانده و دستخوش اهانت و ناسزا و یا سخریه نمىشود، چون این معنا غریزه انسانى است که از حریم مقدسات خود دفاع نموده با کسانى که به حریم مقدساتش تجاوز کنند به مقابله برخیزد، و چون ممکن بود مسلمین به منظور دفاع از حریم پروردگار بتهاى مشرکین را هدف دشنام خود قرار داده در نتیجه عصبیت جاهلیت، مشرکین را نیز وادار سازد که حریم مقدس خداى متعال را مورد هتک قرار دهند لذا به آنان دستور مىدهد که به خدایان مشرکین ناسزا نگویند، چون اگر ناسزا بگویند و آنان هم در مقام معارضه به مثل به ساحت قدس ربوبى توهین کنند در حقیقت خود مؤمنین باعث هتک حرمت و جسارت به مقام کبریایى خداوند شدهاند.
از عموم تعلیلى که جمله «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّهٍ عَمَلَهُمْ» آن را افاده مىکند نهى از هر کلام زشتى نسبت به مقدسات دینى استفاده مىشود. (۱)
۲. حیاء در راه رفتن :
“فَجَاءتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِی عَلَى اسْتِحْیَاء قَالَتْ إِنَّ أَبِی یَدْعُوکَ لِیَجْزِیَکَ أَجْرَ مَا سَقَیْتَ لَنَا فَلَمَّا جَاءهُ وَقَصَّ عَلَیْهِ الْقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ” ( قصص/ ۲۵)
این آیه به داستان دختران شعیب در برخورد با حضرت موسی (ع) را اشاره دارد.
پیامهای آیه:
۱- رفت وآمد زن در بیرون خانه باید براساس حیا و عفّت باشد. «تمشى على استحیاء» (حیا، از برجستهترین کمالات زن در قرآن مىباشد.
۲- در دعوت، مرد از مرد و زن از زن دعوت کند. «اِنّ أبى یَدعوک»
۳- بدون دعوت، خود را میهمان نکنیم. «اِنّأبىیدعوک»
۴- پدر، باید از رفتار فرزندان خود آگاه باشد و در مقابل حرکات آنان عکس العمل مناسب نشان دهد. «اِنّ أبى یدعوک» (شعیب که دید دخترانش زودتر از روزهاى دیگر آمدهاند، علّت را پرسید و تصمیم به تشکّر از موسى گرفت.)
۵- قصد قربت، با قدردانى دیگران منافاتى ندارد. «أجر ما سقیت» (حضرت موسى کار را براى رضاى خدا انجام داد، ولى حضرت شعیب با پرداخت مزد از زحمات او تقدیر کرد.)
۶- عاقبت اهل ایمان، نجات و رستگارى است. «نَجوتَ»
———————————————————————————————————————————————
۱- منٌٍبع : ترجمه المیزان: ج۷، ص: ۴۳۴