۲۲. مدعیان مهدویت اسماعیل
فرقه ای موسوم به اسماعیلیه عقیده دارند که اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام وفات نکرده است؛ بلکه از باب تقیه، نسبت مرگ به وی داده شده است؛ او رجعت خواهد کرد و جهان را از عدل و داد پر خواهد ساخت و او را مهدی و قائم منتظر می دانند. (نجم ثاقب، نوری، ص ۲۱۵)
شخص اسماعیل از افکار و رفتار رهبران اسماعیلی منزه می باشد. شیخ مفید دربارهِ او می گوید: اسماعیل بزرگترین پسر امام صادق علیه السلام بود و امام او را بسیار دوست داشت و نسبت به او بیش از دیگران نیکی و محبت می کرد؛ ولی اسماعیل در زمان حیات پدر از دنیا رفت و مردم جنازه اش را به مدینه نزد پدر آوردند و در قبرستان بقیع دفن کردند. حضرت در مرگ او بسیار بی تابی می کرد؛ به گونه ای که با پای برهنه و بی ردا به دنبال تابوت او می رفت؛ و دستور فرمود تابوت او را پیش از دفن، چندین بار به زمین نهادند و هر بار حضرت می آمد و پارچه از روی صورتش بر می داشت و در روی او نگاه می کرد؛ و مقصودش از این کار این بود که مرگ او را پیش چشم آنان که گمان امامت و جانشینی او را پس از پدر بزرگوارش داشتند، قطعی کند و شبهه آنان را درباره زنده بودن اسماعیل، برطرف سازد و به آنها بفهماند که اسماعیل از دنیا رفته است. (الارشاد، شیخ مفید، ص ۵۵۴-۵۵۳)
با این تدبیر امام، افرادی از اصحاب از این عقیده بازگشتند و گروهی اندک – که نه در زمرهِ نزدیکان امام بودند و نه از راویان حدیث آن بزرگوار و بی خبر از مسأله امامت بودند – گفتند: اسماعیل زنده است و امام پس از پدرش است؛ و به این عقیده باقی ماندند. (همان)
