نام و نسب یاران امام زمان (عج)

به طور کلّی می‌توان یاران حضرت مهدی علیه السّلام را به دو گروه عام و خاصّ تقسیم کرد. یاوران عام آن حضرت عموم مردمی به شمار می‌آیند که در عصر ظهور به یاریش برمی‌خیزند و در اجرای فرمان‌های او تا پای جان می‌کوشند. از این رو یکی از تعالیم اسلامی این است مردم از خدای بزرگ بخواهند آنان را از یاوران امام زمان علیه السّلام به شمار آورد. از امام صادق علیه السّلام نقل است که می‌فرمایند: «هر کس چهل صبحگاه دعای عهد را به پیشگاه پروردگار متعال بخواند، از یاوران قائم ما خواهد بود و اگر پیش از ظهور او، بمیرد خداوند او را از قبرش (برای یاری حضرت مهدی علیه السّلام) برمی‌انگیزاند.»[۱]
امّا یاران خاصّ آن حضرت، افراد بسیار ممتازی به شمار می‌آیند که امام عصر علیه السّلام به کمک آنان تمام دنیا را از عدالت پر می‌کند. درباره فضیلت این گروه، احادیث متنوّعی وجود دارد. در منابعی هم به استناد برخی احادیث، مانند «خطبه البیان»، امام علی علیه السّلام نام، نسب و محل زندگی‌شان نیز ذکر شده است.[۲]
گفتنی است هر چند دانستن نام و نشانی یاران خاصّ حضرت حجّت علیه السّلام را در فهمیدن حقایق کمک می‌کند امّا حدیثی را که چنین موضوعی در آن مطرح است نمی‌توان به آسانی پذیرفت زیرا آن فقط در منابع حدیثی محدودی وجود دارد و علمای حدیث یا حدیث شناسان نیز درباره سند روایت مذکور به نقطه یقین‌آور یا اطمینان بخشی نرسیده‌اند از این رو صدور چنین حدیثی از برخی پیشوایان معصوم علیهم السّلام احتمالی است و در این گونه مسائل که چه بسا افراد ناآگاه یا بد سیرتی از آن سوء‌ استفاده می‌کنند نمی‌توان به حدیث یا احادیثی که سندشان قوی نیست اعتماد کرد.
مطلب دیگر این که روایت یاد شده سندهای مختلفی دارد و محتوای آن نیز از جهاتی مضطرب یعنی متفاوت و غیر ثابت است مثلاً در سندی که حدیث مذکور را از امام باقر و امام صادق علیهما السّلام نقل کرده است، یاران امام عصر علیه السّلام را در قم دوازده نفر می‌شمارد[۳] و در سند دیگر که حدیث را از مسند حضرت فاطمه علیها السّلام نقل می‌کند. تعداد آنان را در قم هیجده نفر می‌داند[۴] و در سند سوم که حدیث را از خطبه البیان نقل کرده است، تعدادشان را در آن شهر یک نفر ذکر می‌کند.[۵]
با توّجه به مطالب مذکور می‌توان گفت: درباره این گونه روایات باید جانب احتیاط را گرفت یعنی در پذیرفتن یا ردّ آن‌ها نباید شتاب کرد بلکه شایسته است علم آن را – به امام معصوم واگذار نماییم. به یقین حضرت مهدی علیه السّلام که در پرتو هدایت خداوند مردم را از اسرار هستی آگاه می‌کند، در وقت مناسبش این موضوع را برای آنان آشکار می‌سازد تا کسی نتواند با سوء استفاده از آن، دیگران را به گمراهی بکشاند.

برای مطالعه بیشتر رجوع شود به:
۱. شیخ علی حائری، الزام النّاصب، ج ۲. ص ۲۰۱.
۲. میر جهانی، نوائب الدهور، ج ۲، ص ۱۱۶.

پی‌نوشت‌ها:
[۱]. حسین فریدونی، امام مهدی علیه السّلام از ولادت تا ظهور، ترجمه، «الامام المهدی من المهد الی اللّهد نوشته، سید محمد کاظم قزوینی» ص ۵۰۸، نشر آفاق، چاپ دوم، ۱۳۷۹، (هجری شمسی).
[۲]. امام مهدی علیه السّلام از ولادت تا ظهور، صص ۴۹۷ – ۵۰۵.
[۳]. عماد زاده، زندگانی ولی عصر صاحب الزمان علیه السّلام، ص ۳۹۳.
[۴]. همان، ص ۳۹۴.
[۵]. امام مهدی علیه السّلام از ولادت تا ظهور، ص ۵۰۳.