سر درس امامت ۹۱ (شفاعت، اولین نتیجه ولایت تکوینی ۶)

گاهی از زبان برخی می شنویم که می گویند: طلب شفاعت از شفیع به منزله خواندن غیر خداست و این چنین خواندنی شرک است و در قرآن از آن نهی شده است، زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «فلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً، با خدا هیچکس را نخوانید.» (سوره جن: ۱۸)

به نظر می رسد که اگر شفاعت را جلوه ولایت تکوینی تصور نمائیم این اشکال نیز وارد نیست زیرا:

وقتی کسی را می خوانیم و صدا می کنیم دو اعتقاد می توانیم داشته یاشیم:

الف. گاهی ممکن است او را مستقل و در کنار خدا و به تعبیر آیه شریفه (مع الله) فرض نمائیم در این صورت است که خواندن او شرک است و این همان چیزی است که در آیه از آن نهی شده است نظیر خواندنی که بت پرستان جاهلیت نسبت به بتهای خود داشتند. بدیهی است که هر کسی که دیگری را با این اعتقاد می خواند مرتکب نوعی شرک شده است.

ب. گاهی ممکن است او را بخوانیم و تاثیر گذار بدانیم اما هیچ استقلالی برای او قائل نباشیم و اثر گذاری او را به اذن الهی بدانیم. چنین خواندنی هرگز شرک نیست و در آیه نیز به قرینه «مع الله» اشاره ای به آن نشده است. آیا اگر فردی را که مجاور پنجره ای نشسته است بخوانیم و بگوییم: «آقا لطفا پنجره را ببندید» مشرک شده ایم؟! هرگز زیرا او را موثر و قادر بر بستن پنجره می دانیم اما هرگز برای او استقلالی قائل نیستیم.

خواندن شفیعان حقیقی بدون شک از قسم دوم است زیرا گذشت که شفاعت ایشان جلوه ولایت تکوینی ایشان است و روشن است که اثر گذاری ولی تکوینی، مستقل از خدای متعال نیست بلکه به اذن و اراده اوست بنابراین نغمه «یَا وَجِیهاً عِنْدَ اللَّهِ‏ اشْفَعْ لَنَا عِنْدَ اللَّه‏» که در دعای توسل سر می دهیم هیچ ارتباطی به آیه شریفه ندارد.

جالب است که در روایات اهل سنت داریم که انس بن مالک از پیامبر خدا در خواست شفاعت کرد و حضرت نه تنها او را این کار منع نکرد بلکه فرمود: «من انجام خواهم داد. عرض کردم: [در قیامت] کجا به دنبال شما باشم؟ فرمود: ابتدا در کنار صراط» (صحیح ترمذی، ج ۴، ص۶۲۱)

در درس های بعد به دومین نتیجه مهم ولایت تکوینی خواهیم پرداخت.