سر درس امامت ۸۹ (شفاعت، اولین نتیجه ولایت تکوینی ۴)

در نظر عده‌ای، اعتقاد به شفاعت موجب جرأت بر گناه در افراد شده و روح سرکشی را در گناه‌کاران و مجرمان زنده می‌کند؛ لذا اعتقاد به آن، با روح شریعت اسلامی و سایر شرایع سازگاری ندارد!

به نظر می رسد ریشه این اشکال – مانند اشکالی که در درس قبل به آن پرداختیم – در «مستقل انگاشتن شفاعت از خدا» است؛ گویا گمان شده است که اگر خدا نبخشد عیبی نیست شفیعان خواهند بخشید! چنین تصوری کاملا غلط و بسیار دور از حقیقت شفاعت است زیرا وقتی شفاعت را جلوه ای از «ولایت تکوینی» شفیع تصور نمودیم آنگاه اراده شفیع استقلالی از اراده خدا نخواهد داشت زیرا ولی تکوینی از آن جهت که دارای مقامات ویژه بندگی و عبودیت خداست – همان مقاماتی که او را به مرتبه ولایت تکوینی رسانده است – هرگز از اراده الهی تخلف نمی کند و دقیقا آن چیزی را می خواهد که خداوند متعال به آن راضی است.

حال می توان شفاعت را تشبیه به توبه نمود و گفت: همانطور که وعده توبه موجب جرات بر گناه نیست، وعده شفاعت نیز چنین است و گنهکار را جری نمی کند زیرا این هر دو جلوه رحمت الهی هستند که بر بندگان گنه کار خویش فرود می آورد با این تفاوت که در عرصه شفاعت صلاح را در این دیده است که این رحمت گسترده را به وساطت بنده خالصی از بندگانش بر سر شخص فرود آورد.

حال می توان آیه ای را که پیشتر نیز به آن اشاره شد بهتر درک کرد که خداوند متعال می فرماید: «یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَهُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ، در روز قیامت هیچ شفاعتی نفع نمی بخشد مگر شفاعت کسانی که خدای رحمن به آنها اذن دهد» (طه: ۱۰۹) آری در آن روز تنها کسانی اذن شفاعت دارند و اثر گذارند که خداوند متعال با صفت «رحمانیت» خویش و با گستراندن رحمت بی مثال خود به آنها اذن در شفاعت و تاثیر گذاری دهد.