سر درس امامت۱۸ (هدایت گری امام اولین پیام سوره انبیاء ۲)
- با توجه به توضیحات نکته قبل معلوم می شود که هدایت تشریعی صرفا «ارائه طریق» و نشان دادن راه است و جنبه ای ظاهری دارد اما هدایت تکوینی «ایصال به مطلوب» و رساندن به سر منزل مقصود است و جنبه باطنی دارد.
- برای درک دقیق تر این دو به حدیث معروفی اشاره می کنیم؛ همه می دانیم که «نماز معراج مومن است» (بحار الانوار، ج ۸۱، ص ۲۵۵) انسان با نماز حقیقی تا معراج پرکشیده به بالاترین مقامات بندگی می رسد.
- اگر کسی با اقامه نماز حقیقی به این مقامات مبارک هدایت شد هم هادیان تشریعی داشته، هم هادیان تکوینی داشته است. هادیان تشریعی او واضحند، آیات قرآن، احادیث معصومان، سخنان خوبان و متقیان و … همه راه را به او نشان داده «هادیان تشریعی» هستند همانان که او را به خواندن نماز ترغیب کرده، از ترک آن بیم دادند کار این دسته از هادیان ارائه طریق و هدایتی ظاهری بوده است.
- حال سوال این است آیا چنین نمازگذاری هادیان باطنی نداشته است؟ او که پرکشید و تا معراج رفت آیا دستش در دست هدایت گرِ دیگری نبود؟ آیا شخص دیگری او را تا این مقصد همراهی نکرد؟ آیا بالِِ پر کشیدن را به برکت وجود و حضور هادیان دیگری که لحظه ای از او غفلت نورزیده، همواره او را همراهی کرده اند به چنگ نیاورده است؟ پاسخ همه این سوال ها مثبت است. آری آن که دائما تا رسیدن به مقصد با او همراهی می نماید «هادی تکوینی» است که ای بسا به حضور او توجه نداشته است اما واقعیت این است که او با شخص همراه بوده است.
- پس از مشخص شدن دو معنای هدایت که گفته شد باید سوال کنیم که در آیه ۷۳ سوره انبیاء چه هدایتی از ویژگی های امام محسوب شده است؟ به دیگر سخن آیا امام از آن جهت که امام است هادی تکوینی است یا هادی تشریعی؟ آیا وظیفه امامت هدایت تکوینی را نیز بر گردن امام می نهد و یا اینکه امام – مانند پیامبران – صرفا موظف به هدایت تشریعی است؟
پاسخ این سوال مهم در نکات بعد تشریح خواهد شد.