اوتاد یکی از گروههای همراه امام زمان در دوران غیبت

از روایات و گفتارها دانسته می شود(۱) که یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) در دوران غیبت، همه در یک سطح نیستند و به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
حضرت آیت الله ناصری نیز درباره گروه‌های مختلف یاران امام عصر(ع) می‌فرماید:
«همواره پنج گروه از اولیا در محضر آن ولی مطلق به سر می‌برند و در خدمت ایشان از جانو دل می‌کوشند. اینان اوتاد، نجبا، نقبا، رجال الغیب و صلحا هستند.»(۲)

یکی از این گروهها اوتاد هستند که در این نوشتار معنای آن و ویژه گی های اوتاد آورده می شود:

«اوتاد» جمع «وَتِد» یا «وَتَد» و در اصل به معنای تکه چوب یا فلزی بوده است که برای بستن طناب خیمه در زمین فرو می‌کرده‌اند و موجب پایداری و استواری آن می‌شده است. با توجه به این معنا، در زبان عرب به هر چیز که مایه پایداری و استواری چیز دیگری می‌شود، اوتاد گفته می‌شود. چنان که کوه‌ها را اوتاد زمین، دندان‌ها را اوتاد دهان و رؤسا و بزرگان را اوتاد شهرها می‌نامند.(۳)

در «دائره المعارف بزرگ اسلامی»، اوتاد این گونه معرفی شده‌اند:
«اوتاد در لغت به معنی میخ‌هاست. در قرآن کریم از کوه‌ها به عنوان اوتاد ارض یاد شده است که در کتب روایات آن را به گروه‌های مختلف اولیا تعبیر و تفسیر کرده‌اند. در روایات شیعه واژه اوتاد گاه به پیامبر(ص) و ائمه دوازده‌گانه(علیهم السلام) و گاه به گروهی از اولیا اطلاق شده است که در سلسله مراتب ابدال و عبّاد و سیّاح قرار دارند و از محبوبترین بندگان خدا هستند …

در مورد ویژگی‌های اوتاد،‌ مطالب گوناگونی در روایات و سخنان بزرگان نقل شده است که از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

در قسمتی از «حدیث معراج» خدای متعال، خطاب به رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«ای احمد! می‌دانی به خاطر چه چیز تو را بر دیگر پیامبران برتری دادم؟» رسول گرامی اسلام عرض می‌کند: به خدا سوگند، نه. پس خداوند می‌فرماید: «به خاطر [نوع] آفرینش، خوش خلقی، بخشندگی و مهربانی نسبت به مردمان. این چنین هستند اوتاد زمین و کسی از جمله اوتاد نمی‌شود مگر به واسطه وجود این صفات».(۴)

امام علی(علیه السلام) در یکی از خطبه‌های خود در وصف اوتاد می‌فرماید:
«ای بندگان خدا! دوست داشتنی‌ترین بندگان خدا بنده‌ای است که خداوند وی را علیه نفس یاری دهد. پس اندوه را شعار خود سازد و خوف از عذاب را تن‌پوش خویش، از این رو چراغ هدایت در دلش افروخته و برای روز قیامت خود توشه‌ای مهیا کرده، مرگی را که دیگران دورش می‌پندارند نزدیکش انگاشته، تن به سختی‌ها سپرده، نگریسته و نیکو نگریسته، خدا را یاد کرده و فراوان یاد کرده … .به مرحله‌ای از یقین رسید که چهره یقین را که چون آفتاب تابان بود مشاهده کرد. خود را وقف برترین کارها یعنی فرمان خدا کرد تا هر وظیفه که بر عهده اوست به انجام رساند و هر فرعی را به اصلش باز گرداند… .او یکی از معادن دین و اوتاد زمین است. خود را ملزم ساخته به داد رفتار کند و نخستین گام در این راه نفی هواهای نفسانی است از خود…» .(۵)
شیخ کفعمی(ره) نیز اوتاد را این گونه توصیف می‌کند:

«آنها گروهی هستند که یک چشم بر هم زدن هم از پروردگارشان غافل نمی‌شوند و از مال دنیا مگر به اندازه لازم و ضروری جمع نمی‌کنند و لغزش‌های بشری از آنها سر نمی‌زند در آنها عصمت شرط نشده، ولی در قطب شده است.»(۶)

اوتاد یکی از گروههای همراه امام زمان در زمان غیبت هستند.

پی نوشت:
۱) ابراهیم بن علی کفعمی، المصباح، قم، الرضی و زاهدی، ۱۴۰۵ ق، ص ۵۳۴-مطلب مرتبط سی نفر همراه امام زمان در زمان غیبت
۲)آب حیات،مجید هادی زاده، چاپ چهارم: قم، خُلُق، ۱۳۸۶،ص۳۵۹.
۳) دائره المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اوّل: تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱۰، ص۴۱۰، همچنین ر.ک: لغتنامه (دهخدا)، ج۳،  ص۳۶۲۰، ماده اوتاد؛ سید مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف: دایره المعارف جامع اسلامی، چاپ سوم: تهران مؤسسه فرهنگی آرایه، ۱۳۷۹،ج ۲ ص ۶۳۷.
۴) شیخ حر عاملی، الجواهر السنیـه فی الأحادیث القدسیـه، قم، مکتبـه المفید، ص ۲۰۰.
۵) نهج البلاغه، ترجمه: محمَدمهدی فولاوند، چاپ سوم، تهران، صاائب، ۱۳۸۴، صص ۹۸ و ۹۹.
۶) المصباح، ص ۵۳۴؛ همچنین ر.ک: بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۳۰۱.