امید بخشیدن، اصل مهم تربیت اسلامی
یکی از اصول مهم تربیتی مکتب وحی و سنت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) و اهل بیت پاک او، القاء روح امید در پیروان خود و مبارزه با حالت یأس است، در خصوص روش قرآن در این رابطه به چند نمونه اشاره می‌شود:
- قرآن کریم خطاب به جوانی که با مشکلات گوناگون از قبیل شغل و خانه و فراهم آوردن خرج زندگی و… در پرتگاه سقوط قرار گرفته و می‌خواهد از تشکیل خانواده و ازدواج مأیوس شود، می‌فرماید: (وَ أَنْکحُوا اْلأَیامی مِنْکمْ وَالصّالِحِینَ مِنْ عِبادِکمْ وَإِمائِکمْ إِنْ یکونُوا فُقَراءَ یغْنِهِمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللهُ واسِعٌ عَلِیمٌ) (۱) مردان و زنان بی همسر خود را، همسر دهید همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را، و چنانچه فقیر و تنگدست باشند خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می‌سازد خداوند گشایش دهنده و آگاه است.
- در میدان جنگ چه بسا با دیدن کثرتِ دشمن و تجهیزات آنان، حالت یأس بر انسان عارض گردد، در اینجا نیز قرآن سرباز مسلمان و با ایمان را مخاطب قرار می‌دهد و می‌فرماید: (إِنْ یکنْ مِنْکمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یغْلِبُوا مِائَتَینِ) (۲) « اگر بیست نفر از شما صاحبان ایمان، صبور و شکیبا باشید بر دویست نفر از دشمن کافر پیروز خواهید شد »، و یا به گنه کاری که در گناه غوطهور می‌باشد و گمان می‌کند که تمامی روزنه‌های آشتی بین او و خداوند مسدود است. نوید می‌دهد و می‌فرماید: (قُلْ یا عِبادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللهِ إِنَّ اللهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ) (۱) « بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم نموده‌اید از رحمت خدا نا امید نشوید که خدا گناهان را می‌آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است. »
- حضرت یعقوب پس از سالیان دراز که در فراق یوسف ناله زد و برادران یوسف، از بازگشت یوسف و بلکه حیات او مأیوس بودند، خطاب می‌کند و می‌فرماید: (یا بَنِی اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یوسُفَ وَأَخِیهِ وَلا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللهِ إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ) (۲) پسرانم بروید و از یوسف و برادرش جستجو کنید و از رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها گروه کافران از رحمت خدا مأیوس می‌شوند.
- و چنانچه گروهی از مسلمانان مرتد شوند و از امت اسلامی فاصله بگیرند و به صف دشمنان بپیوندند قرآن به جامعه مسلمین بشارت می‌دهد و می‌فرماید اگر این‌ها رفتند، بهتر از آنان جای آن‌ها را خواهند گرفت و با قاطعیت اعلام می‌کند: (یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یرْتَدَّ مِنْکمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یأْتِی اللهُ بِقَوْم یحِبُّهُمْ وَیحِبُّونَهُ أَذِلَّه عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّه عَلَی الْکافِرِینَ یجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَلا یخافُونَ لَوْمَهَ لائِم ذلِک فَضْلُ اللهِ یؤْتِیهِ مَنْ یشاءُ وَاللهُ واسِعٌ عَلِیمٌ). (۳)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. نور: ۳۲
۲. انفال: ۶۵.
۳. مائده: ۵۴. آیات در این زمینه فراوان است از قبیل آیه (ان الذی فرض علیک القرآن لرادّک الی معاد) که به پیامبر نوید بازگشت به مکه و فتح آن را می‌دهد و آیه (… انّا نبشرک بغلام علیم قال أبشر تمونی علی ان مسنّی الکبر فَبِمَ تبشّرونَ قالوا بشرناک بالحق فلا تکن من القانطین قال ومَنْ یقنطُ من رحمه الله الا الضّالون) حجر آیه ۵۴ و ۵۵ و ۵۶.
منبع : کتاب دوازده گفتار درباره دوازدهمین حجت خدا ، مولف : حسین اوسطی ، ص ۱۸۴