آیا فقط مسلمان ها به منجی اعتقاد دارن؟

 اعتقاد به منجی، اعتقاد عمومی ثابت است که همواره، همه جا و همه زمانها، نزد تمام ملتها شایع و رایج بوده است.

در کتاب های مربوط به مذاهب به نام ها و القاب مختلفی بر می خوریم؛ برای نمونه:

در مذهب یهود: سرور میکائیلی، عزیر، منحاس، ماشیح؛

در مذهب مسیحیت: مهمید آخر، مسیح، پسر انسان؛

در مکتب زرتشت: سوشیانس؛

در مکتب هندوها: ویشنو، منصور، فرخنده؛

در مکتب بودا: مایتریا، بودای پنجم؛

در مذهب اسلام: مهدی، قائم؛

آنچه از تاریخ امتها استفاده می شود، این است که مسأله عقیده به ظهور یک رهبر مقتدر الهی و آمدن مصلحی در آخرالزمان، به نام منجی موعود جهان، به قدری اصیل و ریشه دار است که در اعماق دل ملتّها و پیروان همه ادیان الهی و تمام اقوام و ملل جهان جا گرفته است، تا جایی که در طول تاریخ بشریت، انسانها در فراز و نشیبهای زندگی، با یادآوری ظهور چنین رهبر مقتدری، پیوسته خود را از یأس و ناامیدی نجات می دادند و در انتظار ظهور آن مصلح موعود جهانی در پایان جهان، لحظه شماری می کنند.

باید توجه داشت در ادیان، منجی به افراد مختلفی اطلاق می شود؛ ولی در ویژگی های دوران ظهور، مشترکات فراوانی یافت می شود. تحت یک آیین قرار گرفتن مردم در دوران ظهور، اجرای عدالت فراگیر، نابودی مظاهر شرک و فساد، امنیت و آرامش کامل، حق گرایی عموم مردم، از بین رفتن فقر و آشکار شدن همه زیبایی ها، چیزی است که ادیان برای ظهور به تصویر کشیده اند.

در دین مقدس اسلام، مسأله موعود و منجی، به روشنی مطرح شده است. قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان، در آیات متعدد به حاکمیت صالحان بر زمین و غلبه دین حق، اشاره دارد. از جمله آن ها آیه ۱۰۵ از سوره انبیا است.(۲) خداوند، در این آیه تصریح می کند که زمین را بندگان صالح من به ارث می برند و در اختیار میگیرند. همچنین تصریح می کند که این امر، حقیقتی است که در کتب انبیای گذشته نیز بدان اشاره شده است. در آیه ۵۵ از سوره نور خداوند، به انسانهایی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادند، وعده می دهد که خلافت و حکومت در زمین را به آنان وامی گذارد و دینشان را پابرجا و برقرار می سازد و در چنین زمانی، آرامش و امنیت کامل، در جهان ایجاد می شود و آدمیان به عبادت و بندگی خدا می پردازند.

خداوند، در سه جای قرآن (توبه: ۳۳ و ۳۴ فتح: ۲۸ صف: ۸) تصریح می کند، دین اسلام برهمه ادیان غلبه خواهد کرد؛ هر چند کافران و مشرکان نخواهند و خود را شاهد بر چنین رویدادی معرفی می کند. البته، با توجه به روایاتی که در تفسیر و تبیین آیات الهی از پیشوایان معصوم صادر شده است، می توان دریافت که بیش از ۲۵۰ آیه از آیات قرآن، به امام مهدی(عج) و حاکمیت عدل و دین، اشاره دارد.(۳)

علاوه بر قرآن کریم، روایات متعددی از پیامبر وامامان معصوم(ع)، درباره ظهور موعود و منجی، صادر شده است، به این مضمون که در آخرالزمان، فردی از فرزندان پیامبر که هم نام او است، قیام خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد می کند؛ همان گونه که از ظلم و جور پر شده است.

اعتقاد به ظهور امام مهدی(ع) چنان در میان مسلمانان ریشه دارد که علاوه بر آن که مورد قبول همه فرقه ها است و در کتب روایی مهم شیعه و سنی روایات متعددی درباره او ذکر شده است، کتابهای متعددی نیز ویژه آن حضرت به رشته تحریر در آمده است؛ برای نمونه، می توان از کمال الدین و تمام النعمه، اثر شیخ صدوق، الغیبه، نوشته نعمانی و کتاب الغیبه، نوشته شیخ طوسی از علمای گذشته و منتخب الأثر، اثر لطف اللّه صافی گلپایگانی از علمای معاصر شیعه، نام برد یا به الفتن، اثر ابن حماد و الاربعین، تألیف ابونعیم اصفهانی از اهل سنت اشاره کرد. در خطبه ۱۳۸ نهج البلاغه نیز، درباره امام مهدی(ع) و ظهور او مطالبی مطرح شده است.

در سنن ابوداوود که از کتابهای مهم اهل سنّت است، در باب «ما جاء فی المهدی» حدیث شماره ۳۷۳۵ از ام سلمه نقل شده است که: سمعت رسول اللّه یقول: «المهدی من عترتی من ولد فاطمه»؛ شنیدم پیامبر فرمود: «مهدی، از عترت من از نسل فاطمه است».

در حدیث شماره ۳۷۳۶ از ابی سعید خدری نقل شده است که رسول الله(ص) فرمود: «المهدی منّی اجلی الجبهه اقنی الانف یملأ الأرض قسطا و عدلاً کما ملئت جورا و ظلما؛ مهدی، از من است. او، فراخ پیشانی و… است. زمین را از عدل و داد پر می کند، همان طور که از ظلم و جور پر شده است».(۴)

ذکر این نکته مناسب است که به اعتقاد شیعه، امام مهدی(ع) فرزند امام حسن عسکری(ع) است که در سال ۲۵۵ق به دنیا آمد و اکنون در پرده غیبت قرار دارد و تا زمانی که خداوند اذن ظهور و قیام دهد، زنده است؛ ولی به اعتقاد اهل سنت، او به دنیا نیامده است؛ بلکه درآخرالزمان و حدود چهل سال پیش از ظهورش، متولد خواهد شد.

……………

۱. .fotorism

۲. و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر أنَّ الارض یرثها عبادی الصالحون؛ در »زبور« بعد از ذکر )تورات( نوشتیم: »بندگان شایسته ام وارث )حکومت( زمین خواهند شد«.

۳. ر.ک: معجم احادیث الامام مهدی، ج ۵.

۴. الطرائف، ترجمه داوود الهامی، ص ۳۴۷.