سر درس امامت ۵۲ (ولایت تکوینی)

در درس های گذشته مسائل مهمی را در خصوص امامت از جمله برتری امامت بر نبوت، عصمت امام، هدایت گری امام، ضرورت وجود امام، علم امام و … مورد بحث قرار دادیم.

در درسهای بعدی مساله دیگری از این مسائل را مطرح خواهیم کرد، مساله ای که اگر از سایر شئون امامت اهمیت بیشتری نداشته باشد، دست کم برابر با آنها بوده و دقت در آن ما را در شناخت دقیق «امامت در اندیشه شیعه» یاری می رساند. این مساله مهم همان «ولایت تکوینی» امام است؛ مساله ای که لازم است آن را از مسائل قبلی بیشتر تفصیل دهیم و راه نسبتا طولانی را برای بررسی آن دنبال نمائیم. در این راه (الف) ابتدا ولایت تکوینی را تعریف نموده، (ب) پس از آن ریشه های قرآنی این مساله را بررسی می کنیم، (ج) سپس برخی از تجلیات ولایت تکوینی در حیات امامان شیعه را نظاره کرده و (د) در نهایت برخی از نتایج این اصل را بررسی می نمائیم. بنابراین راه نسبتا طولانی در پیش داریم؛ امید است خوانندگان محترم با صبر و حوصله در این درسها همراهی نمایند تا بتوانیم در نهایت به «نتایج مهم ولایت تکوینی» بپردازیم.

خوبست در انتهای این درس به مناسبت «ولایت تشریعی» را نیز تعریف نمائیم و در درس آینده به معنای «ولایت تکوینی» بپردازیم. ولایت تشریعی، همان حاکمیت و سرپرستى قانونى و الهى است مانند ولایت پدر و جد، بر طفل صغیر در مقیاسی محدود و مانند ولایت حاکم اسلامى بر تمام مسائل مربوط به «حکومت» و «اداره کشور اسلامى» در مقیاسی گسترده تر. (ر.ک: یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص ۲۹۳) بالاترین مرتبه این ولایت برای پیامبر خدا ثابت است که در آیه ۶ سوره احزاب به آن اشاره شده است؛ «النَّبِیُّ أَوْلى‏ بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، پیامبر به تصرف در تمام کارهاى‏ مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» و نسبت به ایشان اولویت دارد.