۹. مدعیان مهدویت محمد بن حنفیه ۱
کیسانیه از واژه «کیسان» گرفته شده، که صفتی از ماده «کَیِّس» (ر.ک: فرهنگ لغت معین، ماده کیّس)؛ به معنای زیرک، می باشد این فرقه تابعان مختار ثقفی منتقم شهیدان والامقام کربلا هستند و گفته شده است که به آنها کیسانیه می گویند زیرا امیر المومنین علیه السلام مختار را بر زانوی خود نشاند و او را کیِّس خواند. (ر.ک: تاریخ تحلیلی اسلام، سیدجعفر شهیدی، ص ۱۹۴)
در خصوص این فرقه نکات ذیل قابل ذکر است:
- ایشان که خود را پیروان مختاربن ابی عبیده ثقفی می دانستند معتقد بودند که محمد بن حنفیه فرزند امیرالمومنین علیه السلام بعد از حسین بن علی علیهما السلام امام و همان مهدی موعود است و در کوه رضوا به سر می برد و نزد او آب و عسل نهاده شده و از آنجا ظهور و قیام خواهد کرد. (الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۹۲)
- خود محمدبن حنفیه هرگز چنین ادعایی نداشته بلکه معتقد به امامت امام سجاد علیه السلام بوده است. (طبقات ابن سعد، ج ۵، ص ۹۴)
- شخص مختار نیز چنین اعتقادی نداشته است بلکه برخی از عقاید – از جمله عقیده مهدی موعود بودن محمد بن حنفیه – را با انگیزه های خاص به وی نسبت داده اند؛ در حالی که مختار هیچ ادعای گزافی نداشته و هیچ عقیده کفرآمیزی ابراز نکرده و هیچ فرقه و مذهبی تشکیل نداده است و نام کیسانیه در آن زمان اصلاً مشهور و معروف نبوده است. (الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص ۲۷)
اطلاعات تکمیلی در خصوص این فرقه را در بحث بعدی دنبال نمائید.
