1. یکی از حکمتهای خلقت انسان، آزمایش نمودن اوست تا با اختیار خود مراحل ترقی را پشت سر نهد و مراتب کمال را به دست آورد. از همین روست که به او قدرت بینائی و شنوائی و سایر قوا اعطا شده است خداوند متعال در این باره در قرآن کریم می فرماید: «ما انسان را از نطفه مختلطى آفریدیم، و او را مى‏آزماییم (بدین جهت) او را شنوا و بینا قرار دادیم!» (انسان: ۲)
2. در همین راستا در برخی از روایات نیز حکمت غیبت امام زمان علیه السلام «آزمایش و امتحان شیعیان» دانسته شده است؛ در روایات است که تعدادی از شیعیان در خصوص ظهور قائم علیه السلام سخن می گفتند امام صادق علیه السلام سخنان آنان را شنید و فرمود: «شما کجایید؟ هیهات! هیهات! نه به خدا قسم! آنچه که چشم به راه آن هستید، واقع نمی‌شود؛ مگر آنکه غربال شوید. ‌نه به خدا قسم! آنچه چشم به راه آن هستید واقع نمی‌شود؛ مگر آنکه بررسی شوید. نه به خدا قسم! آنچه چشم به راه آن هستید واقع نمی‌شود، مگر آنکه جدا شوید. نه به خدا قسم! آنچه چشم به راه آن هستید، واقع نمی‌شود؛ مگر پس از ناامیدی. نه به خدا قسم! آنچه را که چشم به راه آن هستید، واقع نمی‌شود، مگر آن گاه که هرکس بدبخت است بدبخت شود و هرکس خوشبخت است، خوشبخت شود» (کافی، ج ۱، ص ۳۷۰)
3. از این دست روایات به دست می آید که شیعیان در غیبت امام عصر علیه السلام از دو جهت آزمایش می شوند؛ جهت اول «طولانی شدن غیبت» آن عزیر غائب از نظر است؛ در این مدت طولانی بیشتر مردم در شک می افتند و برخی در اصل ولادت و بعضی در بقای آن حضرت شک می نمایند و جز اشخاص مخلص و با معرفت و آزموده، کسی بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقی نخواهد ماند. پیغمبر اعظم صلی الله علیه و آله در ضمن روایت معروفی که جابر روایت کرده است فرمود: «در عصر غیبت او تنها کسانی که خداوند قلب آنها را به ایمان آزموده است در گرایش به امامت او ثابت قدم می مانند» (کمال الدین، ج ۱، ص ۲۵۳)

روشن است که ایمان به حیات و عمر و غیبت طولانی و انتظار ظهور در دوران بسیار طولانی غیبت، ایمان به غیب است و دلیل حسن اعتقاد و اعتماد به اخبار غیبی و نشانه ایمان به قدرت الهی، و علامت قوّت تسلیم در مقابل برنامه های دینی است. زیرا ایمان کامل و صادق به امور غیبی حاصل نمی شود مگر برای اهل یقین و پرهیزکاران و کسانی که از تاریکی وسواسها نجات یافته و به سر منزل اطمینان نفس و ثبات عقیده رسیده و دلشان از انوار هدایت منوّر و روشن شده باشد و به شبهات اعتنا نکرده در راه دینداری و ولایت، لغزش قدم و تزلزل نیابند.

در درس آینده در خصوص جهت دوم امتحان سخن خواهیم گفت.